Auteursrecht - Droit d'auteur  

TDM voor wetenschappelijk onderzoek in België niet werkbaar? SA&S doet oproep aan toekomstige federale beleidsmaker

Caroline Theunis, advocaat.

De Europese TDM-uitzondering
Een cruciaal aspect van de DSM-richtlijn (formeel bekend als ‘Richtlijn (EU) 2019/790 van het Europees Parlement en de Raad van 17 april 2019 betreffende auteursrechten en naburige rechten in de digitale eengemaakte markt’) was de uitzondering die lidstaten moesten invoeren op auteurs- en sui generisdatabankrechten voor bepaalde praktijken van tekst- en datamining (TDM).

Het doel was om TDM, dat van groot belang kon zijn voor de onderzoeksgemeenschap in de Unie, mogelijk te maken, waar er grote onzekerheid bestond over de toelaatbaarheid van onderzoek met TDM-technieken op content waarop exclusieve rechten rustten (reproductie en opvraging uit een databank).

Hof van Cassatie van België 30 november 2023, IEFbe 3730; ECLI:BE:CASS:2023:ARR.20231130.1N.11, C.22.0383.N (Bestlease tegen Weblications) Verweerster was sinds 1983 actief in het leasen van bedrijfswagens. De firma werd in juni 2018 overgenomen.  Tweede eiseres werd in 1989 opgericht. Zij ontwikkelde een softwarepakket specifiek bedoeld voor de sector van de autoleasing. Sinds 1999 was er een samenwerking ontstaan tussen tweede eiseres en verweerster. Tweede eiseres zou maatwerksoftware ontwikkelen voor verweerster. Ingevolge verschillende wanprestaties die verweerster aan eerste eiseres verweet, heeft zij de overeenkomst per aangetekend schrijven en per e-mail van 23 september 2008 ontbonden. Bij vonnis van 31 december 2013 heeft de rechtbank van koophandel Kortrijk voor recht verklaard dat de overeenkomst van 20 juli 2007 op 23 september ex nunc is ontbonden ten laste van verweerster. De appelrechters stellen vast dat verweerster ten aanzien van eerste eiseres ingevolge de ontbinding van de overeenkomst over een vordering beschikt ten belope van € 229.446,79 en dat eerste eiseres wegens schending van haar auteursrechten over een vordering op verweerster beschikt van € 105.101,39. Na gerechtelijke schuldvergelijking wordt eerste eiseres veroordeeld tot betaling aan de tegenpartijen van een bedrag van € 124.345,40, meer interesten. De hoogte van de vergoeding wegens inbreuk op auteursrechten is in cassatie in discussie.

Hof van Cassatie van België 25 januari 2024, IEFbe 3729; ECLI:BE:CASS:2024:20240125.1N.4, C.22.0390.N (P.M tegen WEAREONE.WORLD) Eiser, met de Nederlandse nationaliteit, werkte sinds 2009 samen met Verweerster, een Belgische vennootschap die jaarlijks het festival Tomorrowland organiseert. Eiser ontwierp in Nederland bepaalde creaties, onder meer het logo, de hoofdpodia en de festivaldecoratie, die de verweerster in België gebruikte. Tussen partijen ontstond een geschil over de auteursrechten betreffende deze creaties, wat ertoe leidde dat de verweerster de samenwerking met de eiser in 2017 beëindigde. Zowel de arrondissementsrechtbank Antwerpen, als het hof van beroep Antwerpen heeft betaling van de beëindigingsvergoeding ten bedrage van 75.000 euro in hoofdsom toegewezen. Eiser komt op tegen de beslissing van het hof van beroep Antwerpen en meent dat de titulariteit van de vermogens- en morele rechten beoordeeld moeten worden op grond van het Belgische auteursrecht. Het HvC merkt op dat in verschillende lidstaten discussie blijkt te bestaan over de vraag of de kwestie van de titulariteit van een auteursrecht op een creatie die in uitvoering van een arbeids- of opdrachtovereenkomst is ontstaan, als zakenrechtelijk dan wel als contractueel moet worden gekwalificeerd. De kwalificatie heeft gevolgen voor het al dan niet vallen binnen de werkingssfeer van artikel 1 lid 1 EVO en de Rome I- Verordening. Het HvC stelt het Hof van Justitie van de Europese Unie de volgende prejudiciële vraag:

HvJ EU 21 maart 2024, IEF 21960, IEFbe 3725; ECLI:EU:C:2024:254 (LEA tegen Jamendo SA). LEA is een aan het Italiaanse recht onderworpen collectieve beheerorganisatie die gerechtigd is om in Italië te bemiddelen inzake auteursrechten. Jamendo SA is een onafhankelijke beheerentiteit die sinds 2004 in Italië actief is. LEA heeft de rechter verzocht om Jamendo te bevelen haar bemiddelingsactiviteiten inzake auteursrechten in Italië te staken. Jamendo stelt dat naar Italiaans recht bemiddelingsactiviteiten voorbehouden zijn aan de SIAE (de Italiaanse vennootschap van auteurs en uitgevers), waardoor het voor onafhankelijke beheerentiteiten onmogelijk is om aldaar te bemiddelen inzake auteursrechten en deze entiteiten gedwongen worden om vertegenwoordigingsovereenkomsten te sluiten met de SIAE of met andere erkende collectieve beheerorganisaties. De rechter stelt de prejudiciële vraag of de Richtlijn collectieve beheer van auteursrechten en naburige rechten (RI 2014/26) het verbiedt een nationale regeling te hanteren die toegang tot de markt voor bemiddeling voorbehoudt aan collectieve beheerorganisaties, met uitsluiting van organisaties die kunnen worden gekwalificeerd als onafhankelijke beheerentiteiten die in dezelfde staat of in andere lidstaten zijn opgericht.

HvJEU AG 22 februari 2024, IEF 21904, IEFbe 3718; ECLI:EU:2024:151 (GEMA tegen GL) Conclusie van advocaat-generaal Szpunar naar aanleiding van een verzoek om een prejudiciële beslissing betreffende het begrip ‘mededelingshandeling’. De Gesellschaft für musikalische Aufführungs- und mechanische Vervielfältigungsrechte eV (hierna: GEMA), een organisatie voor het collectieve beheer van auteursrechten, heeft bij de rechter in eerste aanleg in Duitsland een vordering tot schadevergoeding ingesteld tegen GL. GL is de exploitant van een appartementgebouw en stelt in deze appartement televisietoestellen ter beschikking die zijn uitgerust met een kamerantenne waarmee uitzendingen kunnen worden ontvangen. De Duitse rechter twijfelt eraan of een dergelijke beschikbaarsteling, zonder dat er sprake is van een ‘centrale ontvangst’, een mededeling is aan het publiek en stelt deze vraag aan het Hof. Hij wenst te vernemen of artikel 3 lid 1 van richtlijn 2001/29 zo moet worden uitgelegd dat de exploitant van huurappartementen die televisietoestellen met kamerantenne installeert hiermee een mededeling van auteursrechtelijk beschermde werken aan het publiek doet doordat er televisie-uitzendingen ontvangen kunnen worden.

Op 27 november 2023 heeft een Chinese rechtbank geoordeeld dat door kunstmatige intelligentie gegenereerde inhoud onder het auteursrecht valt. Deze baanbrekende beslissing staat in directe tegenstelling tot de benadering van de Verenigde Staten ten aanzien van AI-wetten en kan grote Chinese techbedrijven op de lange termijn ten goede komen, zo zeggen experts. De Beijing Internet Court verklaarde vorige week dat een afbeelding, gemaakt met het in de VS gevestigde tekst-naar-afbeelding systeem Stable Diffusion, beschermd wordt door het auteursrecht. Dit gebeurde nadat de maker een rechtszaak had aangespannen tegen een blogger die de afbeelding zonder toestemming had gebruikt. De beslissing, die kan worden aangevochten en mogelijk niet van toepassing is op elke AI-zaak, verschilt van een besluit van het Amerikaanse Copyright Office eerder dit jaar [zie IEF 21355]. Dat besluit stelde dat door AI gegenereerde afbeeldingen "niet het product zijn van menselijk auteurschap" en daarom niet auteursrechtelijk beschermd kunnen worden.

Artikel geschreven door Dirk Visser, Paul Kreijger en Iris Toepoel over Belgische vragen aan het HvJ EU over cessio legis en het recht op een billijke vergoeding. Is een Belgische regeling waarbij de rechten van uitvoerende kunstenaars bij wettelijk voorschrift tegen een vaste lump sum worden overgedragen aan hun werkgever in strijd met recht op een ‘passende en evenredige vergoeding’? En geldt dat ook als die regeling vóór 7 juni 2021 is ingevoerd en dus al voor die datum overdracht bewerkstelligd heeft? Dat is de kern van de eerste vragen van uitleg aan het HvJ EU over het recht op een billijke vergoeding vastgelegd in de DSM-richtlijn.

United States District Judge 18 augustus 2023, IEF 21641, IEFbe 3688 (Thaler v. Perlmutter) Artificial intelligence nieuws uit de Verenigde Staten: In de zaak Thaler v. Perlmutter doet voor het eerst een federale rechter uitspraak over de auteursrechtelijke bescherming van een door AI gemaakt werk. Thaler is de ontwikkelaar van een AI systeem dat ertoe in staat is om visuele kunst te produceren. Dit systeem noemt hij de "Creativity Machine". Het systeem heeft het werk wat hierboven is afgebeeld geproduceerd, genaamd "A Recent Entrance to Paradise". Thaler heeft vervolgens geprobeerd om dit werk te registeren bij het Copyright Office, waarbij hij heeft aangegeven dat de "Creativity Machine" de eigenaar is van het werk. Hierop heeft het Copyright Office de aanvraag afgewezen wegens gebrek aan menselijk makerschap. Ook na een herbeoordeling werd het verzoek van Thaler afgewezen. Tegen deze beslissing komt Thaler in beroep bij de federale rechter.

Ondernemingsrechtbank Brussel 5 mei 2023, IEF 21612, IEF-Be 3686 (POLLOGEN/LA Poppe en i-Learning) In dit kort geding oordeelt de ondernemingsrechtbank Brussel over het beroep op auteursrechtelijke bescherming dat door Pollogen wordt gedaan. Pollogen bevindt zich in een geschil met LA Poppe en i-Learning, een stichting die door LA Poppe wordt gevoerd. Zowel Pollogen als LA Poppe zijn actief in de handel van schoonheidsproducten. Op de site van LA Poppe wordt een machine verkocht die voor behandeling van de huid wordt gebruikt, onder de naam ‘Oxygen+’. Deze machine maakt volgens Pollogen inbreuk op haar auteursrecht, nu zij al eerder een soortgelijke machine verkocht, onder de naam ‘Geneo’. De 'graphical user interfaces’ (hierna: de GUI) komen namelijk sterk overeen. Pollogen vordert staking van de verkoop door LA Poppe. Deze geeft daar geen gehoor aan. Na een tijdje stapt Pollogen naar de rechter en vordert zij staking van de verkoop, met de stelling dat deze verkoop inbreuk maakt op haar auteursrechten op de machine.

HvJ EU 25 mei 2023, IEF 21573, IEF-Be 3680, ECLI:EU:C:2023:424 (AKM tegen Canal+ Luxembourg Sàrl c.s.) In deze zaak heeft het Hof van Justitie antwoord gegeven op een prejudiciële vraag van de hoogste Oostenrijkse rechter. Canal+ faciliteert toegang tot programma’s middels streamingdiensten die per satelliet worden gecodeerd. Enkele van deze programma’s zijn tegen betaling toegankelijk, andere programma’s zijn gratis ter beschikking gesteld. AKM, een belangenbehartiger van muziekrechthebbenden, heeft hier geen toestemming voor gegeven en vordert staking van de exploitatie. De vraag die behandeld wordt, luidt: 'of de aanbieder van satellietpakketten toestemming van de betrokken houders van auteurs- en naburige rechten voor de mededeling aan het publiek, op dezelfde manier als deze aan de betrokken omroeporganisatie is verleend, moet verkrijgen voor enkel de lidstaat waar de programmadragende signalen worden ingevoerd in de mededelingenketen die naar de satelliet loopt.'