Kattenbakontwerpen en IPObel's nieuwe screeningdienst

Kattenbakontwerpen en IPObel's nieuwe screeningdienst

Artikel geschreven door Caroline Theunis, advocaat.

In een vonnis van 19 oktober 2023 wees de ondernemingsrechtbank te Brussel de model- en auteursrechtbescherming van kattenbakken af. De zaak is niet alleen enigszins opmerkelijk doordat de rechter gebrek aan originaliteit (auteursrecht) direct afleidt uit de afwezigheid van individualiteit en nieuwheid (modelrecht), maar belicht ook de meerwaarde die de nieuwe IP-screeningdienst van IPObel kan bieden.

De vorderingen 
De Belgische fabrikant van huisdierproducten Savic N.V. daagde distributeur Plana en verkoper Petsolutions voor de rechter wegens inbreuk op haar auteursrechten en Uniemodellen voor de kattenbakken "Nestor" en "Nestor Corner" (gelijkaardig model in hoekvorm). Het protest was gericht tegen de Ella Comfort en Ella Comfort Corner van Plana.

De verdediging voerde aan dat de Uniemodellen ongeldig waren wegens uitsluitend bepaald door hun technische functie, zoals bepaald in artikel 8 van de Gemeenschapsmodellenverordening (GMV), alsook gebrek aan nieuwheid en individueel karakter (artikelen 4-6 GMV).

De modelrechten 
Hoewel de rechter erkende dat de ontwerpen van Savic overwegend de technische functie volgden, waren ze daar niet zodanig door bepaald dat modelbescherming uitgesloten was. De modelregistraties werden echter ongeldig verklaard door gebrek aan nieuwheid en individueel karakter.

Wat betreft de rol van de technische functie, onderzocht de rechter eerst voor ieder relevant kenmerk of de vormgeving ook door andere overwegingen kon zijn ingegeven (cf. Doceram en Tinnus). Hij concludeerde dat bepaalde elementen, meer bepaald het deels schuine en ombuigende silhouet, de cirkelvormige, geïntegreerde handgreep en het contrast in kleur en materiaal van de flap, inderdaad (mede) door designkeuzes waren bepaald. Omdat een modelregistratie niet ongeldig kan worden verklaard op basis van artikel 8 GMV zolang minstens één uiterlijk kenmerk niet uitsluitend door de technische functie wordt bepaald (cf. Lego Juris), werd dit deel van de tegenvordering afgewezen.

De Nestor miste echter individueel karakter: deze creëerde geen andere algemene indruk dan de bestaande modellen op de markt, zoals bijvoorbeeld één aangeboden op Amazon.

De Nestor Corner was niet nieuw: een identiek model (enkel verschillend in onbelangrijke details) bleek al vóór Savics registratie op de markt te zijn gebracht.

De auteursrechten 
Deze conclusies leidden ook tot de afwijzing van auteursrechtbescherming.

De rechter benadrukte eerst correct dat een functioneel product met toegepaste kunst (waarvoor in eerste instantie modelrecht bestaat) nog steeds auteursrechtbescherming geniet, mits het “vrije en creatieve” keuzes bevat en daardoor een eigen intellectuele creatie is (cf. Cofemel en Brompton Bicycle).

Hij concludeerde echter dat er onvoldoende vrije en creatieve keuzes aanwezig waren, gezien de eerdere bevindingen dat de ontwerpen overwegend technisch bepaald zijn, de Nestor individueel karakter mist en de Nestor Corner niet nieuw is. Een verdere beoordeling werd niet nodig geacht.

Pre-diagnostische IPObel-screening 
Deze zaak toont aan hoe belangrijk het is voor bedrijven om zich bewust te zijn van de reële waarde van hun intellectuele eigendom.

Om daarbij te helpen, lanceerde het Belgische IE-Bureau IPObel op 15 mei 2023 een gratis IP-screeningdienst. Deze dienst helpt Belgische bedrijven hun huidige en potentiële intellectuele eigendomsrechten te identificeren en te begrijpen. Hierdoor kunnen valse gevoelens van bescherming worden vermeden.

IPObels activiteitenrapport voor 2023 toont dat over heel België al bedrijven van deze gratis dienst gebruik hebben gemaakt.

Met het initiatief gaat België verder dan het EUIPO-financieringsplan, waaronder KMO’s 90% terugbetaling kunnen aanvragen voor IP-screenings. De dienst van IPObel is volledig gratis, en staat open voor ieder bedrijf. Het Europese “SME Fund” blijft KMO’s daarbovenop wel nog steeds 90% terugbetaling bieden voor daadwerkelijke registratieaanvragen.