Duurzaamheidsclaims: EC doet voorstel voor richtlijn

Op 24 maart 2023 heeft de Europese Commissie een voorstel voor een nieuwe richtlijn gedaan. Dit voorstel bevat criteria die greenwashing en misleidende milieuclaims tegen dient te gaan. Met het voorstel krijgen consumenten meer duidelijkheid wanneer iets als ‘groen’ wordt verkocht, of het ook echt groen is, en krijgen zij betere informatie om milieuvriendelijke producten en diensten te kiezen. Ook bedrijven zullen hiervan profiteren, aangezien bedrijven die zich daadwerkelijk inspannen om de milieuduurzaamheid van hun producten te verbeteren, gemakkelijker door de consument zullen worden herkend en beloond, hetgeen hun verkoop zal stimuleren - in plaats van te worden geconfronteerd met oneerlijke concurrentie. Op die manier zal het voorstel bijdragen tot gelijke concurrentievoorwaarden wanneer het gaat om informatie over de milieuprestaties van producten.

Uit een studie van de Commissie uit 2020 bleek dat 53,3% van de onderzochte milieuclaims in de EU vaag, misleidend of ongegrond waren en 40% ongefundeerd. Het ontbreken van gemeenschappelijke regels voor bedrijven die vrijwillig groene beweringen doen, leidt tot ‘greenwashing’ en creëert een ongelijk speelveld op de EU-markt, ten nadele van echt duurzame bedrijven.

Volgens het voorstel moeten bedrijven die een ‘groene claim’ over hun producten of diensten willen maken, minimumnormen in acht nemen voor de wijze waarop zij deze claims onderbouwen en communiceren.

Het voorstel is gericht op expliciete claims, zoals bijvoorbeeld: ‘T-shirt gemaakt van gerecycleerde plastic flessen’, ‘CO2-gecompenseerde levering’, ‘verpakking gemaakt van 30% gerecycleerd plastic’ of ‘oceaanvriendelijke zonnebrandcrème’. Ook is het de bedoeling de wildgroei aan keurmerken en nieuwe publieke en particuliere milieukeurmerken aan te pakken. Het voorstel heeft betrekking op alle vrijwillige beweringen over de milieueffecten, aspecten of prestaties van een product, dienst of de handelaar zelf. Beweringen die onder bestaande EU-regelgeving vallen, zoals de EU-milieukeur of het logo voor biologische levensmiddelen, vallen er echter niet onder omdat de huidige wetgeving reeds garandeert dat deze gereglementeerde beweringen betrouwbaar zijn. Claims die onder toekomstige EU-regelgeving zullen vallen, worden om dezelfde reden uitgesloten.

Voordat bedrijven een van de toegestane soorten ‘groene claims’ aan consumenten bekendmaken, moeten deze onafhankelijk worden geverifieerd en met wetenschappelijk bewijs worden gestaafd. Als onderdeel van de wetenschappelijke analyse zullen bedrijven de milieueffecten moeten identificeren die daadwerkelijk relevant zijn voor hun product, alsmede eventuele compromissen, om een volledig en accuraat beeld te geven.

Verschillende regels zullen ervoor zorgen dat claims duidelijk worden gecommuniceerd. Zo zullen claims of etiketten die gebruik maken van geaggregeerde scores voor het totale milieueffect van het product niet langer zijn toegestaan, tenzij dit in de EU-regels is vastgelegd. Als producten of organisaties met andere worden vergeleken, moeten die vergelijkingen gebaseerd zijn op gelijkwaardige informatie en gegevens.

Het voorstel zal ook milieukeuren reguleren. Momenteel zijn er ten minste 230 verschillende keurmerken en er zijn aanwijzingen dat dit tot verwarring en wantrouwen bij de consument leidt. Om de proliferatie van dergelijke etiketten in de hand te houden, zullen nieuwe openbare etiketteringsregelingen niet worden toegestaan, tenzij zij op EU-niveau worden ontwikkeld, en zullen eventuele nieuwe particuliere regelingen een hogere milieu-ambitie moeten hebben dan de bestaande en een voorafgaande goedkeuring moeten krijgen om te worden toegestaan. Er zijn gedetailleerde regels voor milieulabels in het algemeen: ze moeten ook betrouwbaar, transparant en onafhankelijk geverifieerd zijn en regelmatig worden herzien.

Hoe nu verder? Na de gewone wetgevingsprocedure moet het voorstel voor een richtlijn inzake groene claims nu worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de Raad.