Ceysens en Wilrycx willen panoramavrijheid van foto's van openbare gebouwen en kunstwerken

Een bijdrage van Thomas Leys, Open Vld. Een kiekje nemen voor het Atomium in Brussel of de Totem van Fabre op het Leuvense Ladeuzeplein? In principe moet je toestemming vragen of auteursrechten betalen voor de reproductie van deze bouw- of kunstwerken in het openbaar domein. Open Vld Kamerleden Patricia Ceysens en Frank Wilrycx hebben een wetsvoorstel klaar dat hieraan verhelpt door het panoramarecht te erkennen in ons auteursrecht.

Lees hier: vaakgestelde vragen.

In dit digitaal tijdperk van sociale media en smartphones maakt iedereen wel eens een leuke foto of selfie. “Onschuldig in de meeste gevallen, maar een foto kan een reproductie zijn van een auteursrechtelijk beschermd werk, zoals een gebouw of kunstwerk. In principe moet je hiervoor steeds de toestemming van de maker vragen, of auteursrechten betalen”, legt Patricia Ceysens uit.
Deze regelgeving leidt echter tot een bijzondere situatie bij foto’s gemaakt in het straatbeeld. “Volgens de regel mag je ook geen foto’s nemen van architecturale parels of kunstwerken die zich in de openbare ruimte bevinden. Concreet: voor een foto van de Totem op het Ladeuzeplein moet je eerst de toestemming vragen van Jan Fabre. En een foto van het Atomium bijvoorbeeld mag in principe niet tot 2075, wanneer de ontwerper Waterkeyn 70 jaar zal overleden zijn. Zo kreeg in 2005 een restaurantuitbater een factuur van 400 euro van Sabam”, aldus Frank Wilrycx. Ook alle gebouwen van Victor Horta, waaronder het Centraal Station in Brussel, kunnen pas vanaf 2017 worden gefotografeerd, namelijk 70 jaar na het overlijden van de architect.
Dat is een brug te ver voor de liberale Kamerleden van de commissie Bedrijfsleven: “De vrijheid van het individu om foto’s te nemen in de publieke ruimte moet volgens ons primeren op de auteursrechtelijke bescherming van kunstwerken en gebouwen op dat openbare domein. Dat is de logica zelve, te meer omdat de kunstwerken doorgaans met publieke middelen werden aangekocht en het de bedoeling is dat zij daar permanent blijven. Daarom willen wij met ons wetsvoorstel het zogenaamde ‘panoramarecht’ in ons wetboek en auteursrecht opnemen.”
Wat mag er concreet volgens het wetsvoorstel en wat niet? Je mag naar hartenlust foto’s mogen nemen van gebouwen en kunstwerken in de publieke ruimte. Je mag ze bijvoorbeeld ook delen op sociale media, publiceren in een boek of op websites.  Het moet gaan om een reproductie van het werk zoals het zich daar bevindt in de natuurlijke omgeving. Een modeltekening van het Atomium gebruiken, kan dus bijvoorbeeld niet. Het moet gaan om werken die permanent in het openbaar domein aanwezig zijn. Een kunstwerk in een museum of bij een tijdelijke tentoonstelling blijft echter beschermd door het auteursrecht.
Het panoramarecht bestaat in alle Europese lidstaten, met uitzondering van België, Frankrijk, Italië, Griekenland en Luxemburg. Bovendien nam het Europees parlement onlangs een rapport aan waarin het panoramarecht expliciet werd erkend. Bedoeling is om op termijn te evolueren naar een Europees auteursrecht. Daar zijn Ceysens en Wilrycx voorstanders van: “In een eengemaakte markt als Europa is het een groot voordeel als over eigendomsrechten gelijklopende of gelijke regels gelden. Dat is in het belang van auteurs, de burgers, de individuele lidstaten en in het bijzonder de Europese economie.”