Toespraak Roderick Chalmers Hoynck van Papendrecht Chat-GPT

IE-Diner 26 januari 2023

Het IE-diner 2023 zit erop! En wat was het goed iedereen weer te zien onder het genot van een hapje en een drankje. Daarnaast hebben wij veel inspIEratie voor het komende jaar mogen opdoen dankzij de vier fantastische sprekers die elk op hun eigen wijze hun toehoorders aan het denken hebben gezet. Voor wie er niet bij kon zijn, maar nu toch benieuwd is naar de inhoud van gisteravond; hierna volgt de toespraak zoals deze door Roderick Chalmers Hoynck van Papendrecht is uitgesproken. 

Zien we u het volgende IE-diner, donderdag 25 januari 2024 (weer)?

Chat-GPT: uw nieuwe IE-collega

“Dames en heren, goedenavond,

Ik wil vanavond met u spreken over ChatGPT: De AI-tool van onderzoekslab ‘Open AI’ die recent is gelanceerd en die u eigenlijk niet gemist kan hebben in de afgelopen maanden. Misschien maakt u ook zelf al gebruik van ChatGPT. Het is een krachtige taaltechnologie die efficiënt relevante informatie kan vinden en analyseren en documenten kan opstellen. Door middel van machine learning is ChatGPT in staat om teksten te begrijpen en te schrijven op een menselijke manier.

Het klinkt best mooi, tot op zekere hoogte. Denk eens aan de mogelijkheden. Een algoritme dat in staat is om juridische documenten, zoals sommatiebrieven en processtukken te schrijven en te beoordelen of sprake is van inbreuk. In plaats van uren te besteden aan het opstellen van documenten, het doorzoeken van wetboek, literatuur en jurisprudentie, kunnen advocaten gebruik maken van ChatGPT om deze taken in een fractie van de tijd te voltooien. ChatGPT kan helpen bij het voorbereiden van zaken en het maken van overtuigende argumenten. Op hetzelfde moment kan de advocaat deze tijd besteden aan het onderhouden van de relatie met cliënten. 

Maar graven we niet ons eigen graf als we ChatGPT in ons midden toelaten? Gaat het te ver om te stellen dat ChatGPT ons werk als IE-advocaten overbodig zal maken? Wordt er al wel eens iemand zwetend wakker van de gedachte dat ons werk zomaar overgenomen kan worden door de techniek? Dat is niet zo gek toch? Deze revolutionaire technologie stelt het publiek in staat om zelf bijna alles te doen wat wij als IE-advocaten doen, maar dan sneller, efficiënter en dus zonder dat er een dure advocaat aan te pas hoeft te komen.

Het is een kwestie van tijd en dan zijn wij allemaal onze baan kwijt.”

Dames en heren, dit gezellige verhaaltje werd vrijwel volledig geschreven door de chatbot van ChatGPT. Ik vroeg ChatGPT om een speech te schrijven voor het IE-diner en om daarin een betoog te verwerken waarom ChatGPT het vak van de IE-advocaat overbodig maakt. De chatbot sloot ook nog af met het feestelijke “laten we een toost uitbrengen op ChatGPT, onze nieuwe collega!” Het onheilspellende bericht werd in ieder geval nog met een geautomatiseerde glimlach gebracht.

Inderdaad is het haast niet mogelijk dat u de lancering van ChatGPT in november 2022 hebt gemist. LinkedIn wordt overspoeld met posts van mensen die met eigen ogen willen zien waartoe deze nieuwkomer in staat is. Zij zijn veelal – niet geheel onbegrijpelijk – zo verbluft door het resultaat waarmee de chatbot op de proppen komt dat dit met rest van de wereld gedeeld moet worden.

Het moet gezegd worden, de AI-tool kan een heleboel wat wij ook dagelijks doen. Als je vraagt of smaak in Europa voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt, krijg je een behoorlijk kloppend antwoord. En ook het antwoord op de vraag of het toegestaan is om een merk van een ander in een Google advertentie te verwerken lijkt aan te sluiten bij de rechtspraak van het Hof van Justitie. ChatGPT blijkt bovendien al in staat om sommatiebrieven op te stellen die best een bruikbare basis vormen bij de handhaving van diverse IE-rechten. Als we nu al zover zijn, dan is het inderdaad wellicht een kwestie van tijd voordat we worden ingehaald door de techniek.

Ik heb er lang over getwijfeld of ik met jullie zou moeten delen wat ik nu ga vertellen. Maar, nu we hier zo onder elkaar zijn wil ik wel iets verklappen. Ik word namelijk níet zwetend wakker van de potentiële dreiging van ChatGPT. Er zijn immers altijd onderwerpen die zo onnavolgbaar zijn dat ze zelfs de meest geavanceerde AI de pet te boven gaan. Eén van die onderwerpen blijkt – jawel – het handelsnaamrecht te zijn. ChatGPT snapt werkelijk he-le-maal niets van het handelsnaamrecht.

Om erachter te komen hoe ver de chatbot inmiddels is, heb ik de vraag voorgelegd of de handelsnaam www.lampenlichtshop.nl voor een onderneming die in heel Nederland lampen verkoopt inbreuk maakt op de handelsnaam www.lampenlicht.nl die ook gebruikt wordt voor een onderneming die in heel Nederland lampen verkoopt. De rechtbank in Den Haag oordeelde eerder deze maand dat geen sprake was van verwarringsgevaar [IEF 21183]. Maar wat maakt ChatGPT ervan? Het antwoord:

“ChatGPT is een taalmodel dat is getraind op een grote hoeveelheid tekst, maar het heeft geen specifieke kennis over de uitkomst van een geschil over artikel 5 van de Handelsnaamwet. Dit komt omdat de uitkomst van een geschil afhangt van de specifieke omstandigheden van het geval.  Hierdoor is het onmogelijk om  de uitkomst van een geschil in te schatten.

Een juridisch advies van een advocaat met ervaring in intellectueel eigendomsrecht kan helpen om deze factoren te evalueren en te bepalen of er inbreuk wordt gemaakt op de handelsnaam "www.lampenlicht.nl".”

Dit belooft veel goeds! ChatGPT durft de vingers aan de complexe handelsnaamrechtelijke materie niet te branden en gooit de handdoek bij voorbaat in de ring.

Oke, misschien is het beoordelen van verwarringsgevaar voor nu nog een stap te ver. Dat kan natuurlijk. Maar ChatGPT had toch op zijn minst kunnen zeggen dat de uitkomst van een handelsnaamrechtelijk geschil altijd ongeveer 50-50 is… dat zou een vrij accurate inschatting zijn en dan hoeft men geen partij te kiezen. Ook voor de doorgewinterde IE-advocaat is het een vrijwel onmogelijke opgave om een client concreet te adviseren over de slagingskansen in handelsnaamzaken, laat staan voor de niet in het IE gespecialiseerde advocaat. Het zou geen kwaad kunnen als sommige advocaten in Nederland een voorbeeld zouden nemen aan de behoedzaamheid van ChatGPT.

Ik besloot om ook een aantal vragen aan de tool te stellen die een wat meer objectief karakter hebben. Vragen naar de stand van het handelsnaamrecht en de systematiek van het recht. Dat moest toch lukken.

Eerst vroeg ik of de vestigingsplaats bij de beoordeling van geschillen tussen twee ondernemingen met gelijkende handelsnamen van belang is. Het antwoord van de computer was:

“De vestigingsplaats speelt een belangrijke rol bij de beoordeling of twee handelsnamen verwarringwekkend met elkaar overeenstemmen. Dit omdat de vestigingsplaats van een bedrijf een indicatie is voor het bereik van de handelsnaam.”

Ja, in 1930 misschien! Ironisch dat nota bene ChatGPT het internettijdperk nog niet in zijn knowhow-database heeft opgenomen. Ik had toch op zijn minst een verwijzing verwacht naar het hardnekkige fenomeen van de onderneming met een website die alleen om die reden geacht moet worden zich op het publiek in heel Nederland te richten. Niet dus.

Ook de vraag of beschrijvende handelsnamen worden beschermd door de Handelsnaamwet leverde niet – of wel, het is maar hoe je het bekijkt – de terugkoppeling op waar ik op hoopte:

“Beschrijvende handelsnamen worden in principe niet beschermd door de Handelsnaamwet. Een beschrijvende handelsnaam is een handelsnaam die een beschrijving geeft van de producten of diensten die een bedrijf aanbiedt. – en nu komt het –: Bijvoorbeeld “Appelboerderij Van der Meer” als handelsnaam voor een bedrijf dat appels verkoopt.”

Ik begrijp dat ChatGPT het moet doen met minder tekens om een antwoord te formuleren dan de Hoge Raad, maar of dit helemaal een juiste samenvatting is van het Dairy Partners-arrest waag ik toch te betwijfelen.

Tot slot, de aloude vraag of een handelsnaam in de zin van de Handelsnaamwet overdraagbaar is. ChatGPT begon veelbelovend met het volmondig met ‘ja’ beantwoorden van deze vraag, maar liet vervolgens zien dat het vaak toch slimmer is om bij twijfel de antwoorden beknopt te houden. Volgens de chatbot was het namelijk:

“…wel belangrijk om te weten dat de overdracht van een handelsnaam alleen geldig is als de handelsnaam is gedeponeerd bij de Benelux-Merkenorganisatie en als deze nog niet verlopen of ingetrokken is.”

De antwoorden zijn toch stuk voor stuk vrij schrikbarend.

Afgelopen week werd bekend dat Microsoft de komende jaren 10 miljard dollar gaat investeren in OpenAI. Ik betwijfel of dat voldoende is om de handelsnaamrechtelijke kennis op een acceptabel niveau te brengen. Hier liggen dus volgens mij de kansen.

Voor de collega’s die mijn advies van vanavond in de wind slaan: even goede vrienden. Voor jullie zou ik willen afsluiten met “laten we een toost uitbrengen op ChatGPT, jullie nieuwe collega!” Dank u wel.

Roderick Chalmers Hoynck van Papendrecht